Konfraternia Najstarszych Chórów i Orkiestr Województwa Śląskiego

Słowo konfraternia wywodzi się z łacińskiego confraternitas, co w tłumaczeniu na język polski oznacza wspólnotę, czy też bractwo, które może być religijne lub świeckie i wtedy skupia wykonawców jednego zawodu lub zajęcia. Konfraternia to elitarna grupa, do której można przystąpić po spełnieniu z góry ustanowionych kryteriów. Na początku nowego wieku, Rajmund Hanke, Prezes Oddziału Śląskiego Polskiego Związku Chórów i Orkiestr, mając na uwadze wielką wartość życia muzycznego na Śląsku, zainicjował powstanie Konfraterni Najstarszych Chórów i Orkiestr Województwa Śląskiego, która objęła również tereny Zaolzia.  

Akt założycielski 

"Konfraternia Najstarszych Chórów i Orkiestr Województwa Śląskiego ukonstytuowana została w dniu 2 marca 2000 r. w siedzibie ŚZChiO dla podkreślenia trwałych wartości cywilizacyjnych wnoszonych do kultury przez kolejne pokolenia orędowników upowszechniania piękna pieśni i muzykowania. W roku 90-lecia ŚZChiO wpisanego w Wielki Jubileusz Dwutysiąclecia, przedstawiciele najstarszych amatorskich zespołów muzycznych w Województwie Ślą­skim stwierdzają:

1. Społeczny ruch muzyczny jest wielkim darem dla cywilizacji pokoju, który z pokolenia na pokolenie przenosi najcenniejsze wartości płynące z upowszechnienia pięk­na muzyki i dla każdego człowieka jest otwartą ofertą zbratania własnej codzienności ze sztuką.

2. Wartości upowszechnione przez społeczny ruch muzyczny zostały w ciągu wie­ków historycznie zweryfikowane i godne są kontynuacji w kolejnym stuleciu i tysiąc­
leciu dziejów.

3. Członkowie Konfraterni pragną być strażnikiem tradycji śpiewaczych i muzyko­wania, stałym ogniwem integrującym stowarzyszenia muzyczne bez względu na przy­należność organizacyjną, dążyć bę­dą do zespolenia braci śpiewaków i muzyków-amatorów w obrębie tradycyjnego Gór­nego Śląska, ze Śląskiem Opolskim oraz Cieszyńskim wraz z Zaolziem.

4. Członkami Konfraterni zostają amatorskie zespoły muzyczne, które osiągnęły lub przekroczyły 90 łat działalności."
 

(...)

Założycielami Konfraterni Najstarszych Chórów i Orkiestr Województwa Śląskiego byli:

• Rajmund Hanke - Prezes Oddziału Śląskiego Polskiego Związku Chórów i Orkiestr,
• Antoni Góral - z chóru „Lutnia” przy par. św. Joachima w Sosnowcu,
• Maria i Józef Cieślarowie - z Ewangelickiego Chóru Kościelnego w Ustroniu,
• Wiesław Hajkowski - z chóru katedralnego „Lutnia” przy par. WNMP w Sosnowcu,
• Franciszek Wrona i Kazimierz Tulaja - z chóru „Lutnia” w Pszczynie,
• Genowefa Stachowiak - z chóru „Lutnia” w Chorzowie,
• Cecylia Hanus - z chóru „Harmonia” w Mikołowie,
• Joachim Markusik, Krystyna Wolny i Piotr Hercel - z chóru im. „Św. Cecylii” przy bazylice NMP w Piekarach Śl.,
• Nowak i Tomasz Siemionek - z chóru „Św. Cecylii” przy par. św. Szczepana w Bogucicach,
• Jan Matyszok - z chóru „Gwiazda” w Chorzowie,
• Danuta Lubojańska i Jan Kasperczyk - z chóru „Św. Cecylii” przy par. Trójcy Przenajświętszej w Kochłowicach,
• Ludwik Siwiec i Herbert Lech  -  z Reprezentacyjnej Orkiestry Dętej Miasteczka Śl.,
• Szczepan Kurzeja - z orkiestry dętej KWK „Murcki”,
• Marian Kowalczyk - z orkiestry dętej KWK „Knurów”.

Akt założycielski ogłoszony został 15 kwietnia 2000 r. na Święcie Śpiewaka i Muzyka z okazji  90-lecia Oddziału Śląskiego Polskiego Związku Chórów i Orkiestr. Poprzedziło je pierwsze publiczne oświadczenie, które w imieniu Konfraterni przedstawili tego samego dnia w Sali sesyjnej Rady Miejskiej Bytomia (miasta założycielskiego Związku Śląskich Kół Śpiewaczych) Reinholdt Tront – wieloletni prezes Okręgu Rybnickiego OŚ PZChiO, Antoni Góral – dyrygent chóru przy parafii św. Joachima w Sosnowcu oraz Szczepan Kurzeja – kapelmistrz Orkiestry Dętej KWK Murcki. Członkowie Konfraterni otrzymują specjalną pieczęć, wyróżniającą ich za długowieczność i aktywność w kulturze.

*****

W nawiązaniu do utworzonej w roku 2000 Konfraterni Najstarszych Chórów i Orkiestr Województwa Śląskiego, z zamiarem jej rozszerzenia, 4 października 2003 roku odbyło się spotkanie  w Rybniku-Niedobczycach, na którym doszło do powołania Komitetu Organizacyjnego Ogólnopolskiej Konfraterni Najstarszych Chórów i Orkiestr oraz nakreślenia kierunków jej działania. Kolejne spotkania miały miejsce w Katowicach-Kostuchnie (z okazji jubileuszu 90.lecia Chóru „Słowiczek” w Kostuchnie), w Chorzowie (z okazji 90.lecia Chóru „Lutnia” w Chorzowie), by w Katowicach-Piotrowicach 15 listopada 2003 roku świętować zebranie założycielskie, czyli I Ogólnopolski Zjazd Najstarszych Chórów i Orkiestr.

Przedstawiciele Zarządu Głównego PZChiO w Warszawie, Zarządów Oddziałów Wielkopolskiego, Pomorskiego, Śląskiego i Zaolziańskiego (zagranicznego), zgromadzeni  w Bibliotece Śląskiej  w Katowicach, w dniu 15 listopada 2003 roku na I Ogólnopolskim Zjeździe Najstarszych Chórów i Orkiestr pragną na początku XXI stulecia podkreślić niekwestionowane korzyści, płynące z upowszechniania śpiewactwa i muzykowania.

Kultura jest jednym z najważniejszych czynników określających tożsamość narodu, a społeczny ruch śpiewaczy i tradycje muzykowania spełniają na tym polu rolę szczególną. Dowodem są dokonania tego ruchu, jego powszechność i długowieczność, niestrudzone odnawianie z pokolenia na pokolenie  i z wieku na wiek, autentycznego oddania w służbie najsubtelniejszej z Muz – muzyki. Działalność ta uporczywie zmierza do zbratania, urzeczywistnienia Polski i Europy ludzi lepiej rozumiejących się, radośnie rozśpiewanych i rozkochanych w muzyce. Dalsze poparcie tego ruchu zapewni partnerstwo we współpracy muzycznej między europejskimi regionami i krajami w najszerszej skali społecznej. I dlatego polityce kulturalnej towarzyszyć musi stała troska o dalszy jego rozwój, o umożliwienie zespołom skutecznego działania.

Jako reprezentanci organizacji, będącej spadkobiercą najchlubniejszych tradycji i strażnikiem ogromnego dorobku muzycznego wielu pokoleń oświadczamy, że inicjatywa utworzenia Ogólnopolskiej Konfraterni Najstarszych Chórów i Orkiestr przy Zarządzie Głównym PZChiO w Warszawie jest ważną historyczną zdobyczą całego społecznego ruchu muzycznego w Polsce. Opowiadamy się za powołaniem Konfraterni Wojewódzkich we wszystkich Oddziałach PZChiO, zrzeszających co najmniej 5 amatorskich zespołów muzycznych, by stały się czytelnym znakiem długowieczności naszego ruchu.

Wydarzeniu temu towarzyszyły:

• wystawa „Historia w obrazach zamknięta – fotografie chórów śląskich w zbiorach Śląskiej Biblioteki Muzycznej” – Biblioteka Śląska;
• sesja popularnonaukowa nt. najdawniejszego okresu dziejów śpiewactwa w Polsce – Biblioteka Śląska;
• koncert z udziałem ks. bpa Gerarda Bernackiego, ks. bpa diecezji ewangelickiej w Katowicach Tadeusza Szurmana, prezesa ZG PZChiO Władysława Balickiego, prezesa OŚ PZChiO Rajmunda Hankego; koncert w kościele ewangelickim pw. Zmartwychwstania Pańskiego w Katowicach prowadziła Barbara Zielonka-Rusin – dyr. artystyczna OŚ PZChiO.  Wystąpiło kilka spośród chórów – członków Konfraterni Najstarszych Chórów i Orkiestr Województwa Śląskiego:
• Chór Mieszany „Largo Cantabile” Parafii Ewangelicko-Augsburgskiej w Katowicach;
• Chór Mieszany „Lutnia” z Pszczyny;
• Chór Męski „Hejnał” z Piotrowic;
• Chór Mieszany im. Św. Cecylii z Piekar Śląskich;
• Chór Mieszany „Harmonia” z Cieszyna;
• Chór Mieszany „Lutnia” przy Bazylice Katedralnej pw. NMP w Sosnowcu;
• Chór Mieszany Parafii Ewangelicko-Augsburgskiej w Chorzowie.

Finał spotkań w ramach I Zjazdu stanowił koncert z okazji 90-lecia Chóru Mieszanego „Ogniwo” 
z Katowic w Filharmonii Śląskiej w Katowicach.

Kolejne udokumentowane zjazdy Konfraterni Najstarszych Chórów i Orkiestr Województwa Śląskiego oraz Zaolzia odbyły się w latach 2005-2010 i 2012, natomiast zjazdy Ogólnopolskiej Konfraterni Najstarszych Chórów i Orkiestr odbyły się w roku 2006 i 2007. Miejscem zjazdów był Rybnik-Niedobczyce.

*****

ZASADY PRZYNALEŻNOŚCI

Do Konfraterni Najstarszych Chórów i Orkiestr Województwa Śląskiego może przystąpić zespół, który zgodnie z treścią Aktu Założycielskiego ukończył lub przekroczył 90 lat działalności. W pierwotnym zamyśle twórców Konfraterni zakres terytorialny dla przyjmowanych zespołów był zgodny z zasięgiem oddziaływania Związku Śląskich Kół Śpiewaczych (pkt 3 Aktu Założycielskiego). Od roku 2022 przyjmuje się, że o zakwalifikowaniu danego zespołu do grona Konfraterni Najstarszych Chórów i Orkiestr Województwa Śląskiego, oprócz lat działalności, decyduje również miejscowość znajdująca się w aktualnych granicach województwa.

Przystępujący do Konfraterni zespół otrzymuje od Zarządu Głównego Śląskiego Związku Chórów i Orkiestr (w który w 2009 r. przekształcił się Oddział Śląski PZChiO) certyfikat przynależności oraz pieczęć Konfraterni Najstarszych Chórów i Orkiestr Województwa Śląskiego. Są to widoczne symbole pięknych i niezwykle bogatych tradycji śpiewaczych oraz muzycznych na Śląsku. 

Pieczęć okrągłą Konfraterni Najstarszych Chórów i Orkiestr Województwa Śląskiego, według projektu Justyny Szklarczyk-Lauer (absolwentki Katowickiej Filii Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie z roku 1997) wykonał Grzegorz Swoboda. Umieszczona w pieczęci lira opleciona laurem nawiązuje do tej, która występowała na pieczątkach Związku Śląskich Kół Śpiewaczych.

CZŁONKOWIE KONFRATERNI NAJSTARSZYCH CHÓRÓW I ORKIESTR WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
Tytułem członka Konfraterni Najstarszych Chórów i Orkiestr Województwa Śląskiego mogą się szczycić niżej wymienione chóry i orkiestry, ze wskazaniem roku założenia każdego z nich.

Chóry od roku 2000:

1. Chór im św. Cecylii przy Bazylice NMP w Piekarach Śląskich - 1849
2. Chór parafii św. Marcina w Kłobucku - 1852
3. Chór mieszany „Lutnia” przy par. św. Joachima w Sosnowcu-Zagórzu - 1852
4. Ewangelicki Chór Kościelny w Ustroniu - 1898
5. Chorzowski Chór Ewangelicki „Cantate” w Chorzowie - 1902
6. Chór Mieszany „Largo Cantabile” przy par. ewangelickiej Zmartwychwstania Pańskiegow  Katowicach - 1904
7. Chór „Lutnia” przy Bazylice Katedralnej pw. Wniebowzięcia NMP w Sosnowcu - 1904
8. Chór Mieszany „Lutnia” w Pszczynie - 1907
9. Chór Mieszany „Harmonia” w Mikołowie - 1908
10. Chór Mieszany im. św. Cecylii w Rydułtowach - 1908
11. Chór Mieszany „Harmonia” w Cieszynie - 1908
12. Chór Mieszany „Lutnia” w Chorzowie - 1908
13. Chór Mieszany „Lutnia” w Lutyni Dolnej (Zaolzie) - 1908
14. Chór Mieszany im. św. Cecylii przy par. św. Szczepana w Bogucicach - 1909
15. Chór Parafialny św. Cecylii w Rudzie Śl.- Kochłowicach - 1910
16. Chór Mieszany „Gwiazda” w Chorzowie - 1910

Od roku 2001:

1. Towarzystwo Śpiewacze im. „Dąbrówki” w Piekarach Śl.-Dąbrówce Wielkiej - 1911
2. Chór Mieszany „Halka” w Piekarach Śl. – Kozłowej Górze - 1911
3. Chór Mieszany „Laudemus Mariam” przy par. św. Bartłomieja w Gliwicach - 1911
4. Chór Mieszany „Jutrzenka” w Nakle Śląskim - 1911
5. Chór Katedralny Parafii św. Apostołów Piotra i Pawła Gliwice - 1911
6. Chór „Cantemus” Gliwice - 1911

Od roku 2002:

1. Chorzowski Chór Ewangelicki „Cantate” w Chorzowie - 1902
2. Chór Męski „Hejnał” przy Domu Kultury KWK „Wujek” w Katowicach - 1912
3. Chór Mieszany „Słowiczek” w Reptach Śląskich - 1912
4. Towarzystwo Śpiewacze „Słowik” w Przyszowicach - 1912
5. Śląski Chór Górniczy „Polonia-Harmonia” w Piekarach Śląskich - 1912

Od roku 2003:

1. Chór Mieszany „Lira” w Karvinie Darkowie (Zaolzie) - 1910
2. Chór Mieszany „Echo” w Łaziskach Górnych - 1913
3. Chór Mieszany „Jutrzenka” w Bojszowach - 1913
4. Chór im. Adama Mickiewicza w Rybniku-Niedobczycach - 1913
5. Chór Mieszany „Ogniwo” w Katowicach - 1913
6. Chór Mieszany „Słowiczek” w Kostuchnie - 1913
7. Chór Żeński „Harmonia” w Mysłowicach - 1913
8. Stowarzyszenie  Śpiewacze – Chór „Seraf” w Rybniku - 1913
9. Chór Mieszany „Sucha” z Suchej Górnej (Zaolzie) - 1913

Od roku 2004:

1. Chór Mieszany „Skowronek” w Gierałtowicach - 1914

Od roku 2008:

1. Chór „Polonia” w Bieruniu - 1918
2. Chór Mieszany „Echo” w Syryni - 1918
3. Chór „Cecilianum” w Krzyżkowicach - 1918

Od roku 2009:

1. Stowarzyszenie Chór Mieszany „Słowiczek” w Rudzie Śląskiej - 1919
2. Chór Mieszany „Lutnia w Koszęcinie - 1919
3. ChórMieszany„Sienkiewicz” w Miasteczku Śląskim - 1919
4. Chór Mieszany „Słowiczek” w Rybniku-Popielowie - 1919
5. Towarzystwo Śpiewacze „Dzwon” w Orzeszu - 1919
6. Chór Mieszany „Harfa” w Radzionkowie - 1919
7. Chór Mieszany „Jadwiga” w Radlinie - 1919
8. Chór Mieszany „Lutnia” w Zabrzu - 1919

Od roku 2010:

1. Chór „Zorza” w Wyrach - 1920
2. Chór Męski „Piast” w Żyglinie - 1920
3. Chór Mieszany „Słowik nad Olzą” z Olzy - 1920
4. Chór Mieszany „Słowacki” z Radlina - 1920

Orkiestry od roku 2000:     

1. Orkiestra Ochotniczej Straży Pożarnej w Dziećkowicach - 1899
2. Zakładowa Orkiestra Dęta Huty Szkła Okiennego „Szczakowa” w Jaworznie - 1906
3. Orkiestra Dęta Kopalni Węgla kamiennego „Chwałowice” w Rybniku - 1907
4. Orkiestra Dęta Kopalni Węgla Kamiennego „Knurów” w Knurowie - 1907
5. Orkiestra Dęta Kopalni Węgla Kamiennego „Murcki” w Katowicach - 1907
6. Towarzystwo Muzyczne Miejska Orkiestra Dęta w Miasteczku Śląskim - 1908
7. Orkiestra Dęta Ochotniczej Straży Pożarnej w Żarkach - 1908
8. Dechovy Orchestr „Majovak” w Karvinie (Zaolzie) - 1908
9. Orkiestra Dęta Ochotniczej Straży Pożarnej w Milówce - 1909
10. Orkiestra Dęta Ochotniczej Straży Pożarnej w Mykanowie - 1910

Od roku 2001:

1. Orkiestra Dęta Kopalni Węgla Kamiennego „Wieczorek” w Katowicach - 1911

Od roku 2003:

1. Orkiestra Dęta ochotniczej Straży Pożarnej w Starej Wsi - 1913

Od roku 2009:

1. Orkiestra Dęta KWK Marcel w Radlinie - 1917
2. Orkiestra Dęta KWK Jankowice - 1919

Od roku 2010:

1. Orkiestra Dęta KWK „Bielszowice” - 1919

Informacja została przygotowana na podstawie publikacji Rajmunda Hankego: Księga najstarszych chórów i orkiestr województwa śląskiego: „Śpiewak Śląski”, wydanie specjalne, 2003 r, nr 3-5; Księga najstarszych polskich chórów w kraju i za granicą: Śląska Biblioteka Muzyczna, Katowice 2007; Śląski społeczny ruch muzyczny przełomu XX i XXI wieku: Śląska Biblioteka Muzyczna, Katowice 2004 oraz Statutu Śląskiego Związku Chórów i Orkiestr w Katowicach, artykułów w czasopismach „Życie Muzyczne”, „Śpiewak Śląski” i materiałów archiwalnych ZG ŚZChiO